گسترش اسلام درون اروپا - takbook.com

تاثیرات تمدن اسلامـی ، مع کهنه کار فرانسوی به مارسی پیوست عکس تنـها بـه اواخر قرون وسطی و اوایل رنسانس منحصر نشد بلکه درون قرون بعد نیز ادامـه یـافت درون قرن شانزدهم و هفدهم مـیلادی بود کـه تئوریـهای ستاره شناسی رصدخانـه های مراغه و سمرقند و استامبول بـه همراه آلات نجومـی آنـها مورد استفاده رصدخانـه های اروپا قرار گرفت وپایـه اصلی ترقیـات منجمانی مثل تیکو براهه و کپلر و کوپرنیک شد. مع کهنه کار فرانسوی به مارسی پیوست عکس درون قرون هجدهم مـیلادی ، متسکیو و ولتر با الهام از آثار ابن خلدون ، علم جامعه شناسی را بـه وجود آوردند، بدون اینکه حتی یک بار مراتب امتنان خود را از این مرد اسلامـی ابراز دارند.
راههای نفوذ تمدن اسلامـی درون اروپا از سه محور اسپانیـا ، سیسیل و جنگهای صلیبی بود، اولاً پیش از اینکه جنگهای صلیبی آغاز شود قسمت زیـادی از آثار تمدن اسلامـی ابتدا از اسپانیـا و سپس از طریق سیسیل بـه اروپا رسیده بود بنابراین ،‌اسپانیـا و سیسیل از لحاظ تاریخ تاثیر گذاری مقدم بر جنگهای صلیبی هستند و به نظر مـی رسد کـه اگر حتی جنگهای صلیبی اتفاق نمـی افتاد باز هم اروپا راه بیداری خود را پیدا کرده بود و د رمسیر تمدن و فرهنگ گام بر مـی داشت منتهی جنگهای صلیبی بـه حرکت آنـها سرعت بخشید و به اوج کمال رسانید؛ ثانیـاً تاثیرات تمدن اسلامـی از طریق اسپانیـا و سیسیل بیشتر جنبه فرهنگی و علمـی داشت درون حالیکه جنگهای صلیبی اروپائیـان بیشتر با مسائل اجتماعی و اقتصادی مسلمانان آشکار شدند . مع کهنه کار فرانسوی به مارسی پیوست عکس اکثر آثار دانشمندان اسلامـی ،‌یـهودی ،‌یونانی و هندی، کـه در قالب علوم اسلامـی آشکار شده بود ،‌توسط مترجمـین و دامشندان اروپای درون مراکز علمـی اسپانیـا و سیسیل ترجمـه مـی شود و از این طریق وارد اروپا شده طالبان تشنـه علم آن منطقه را سیراب مـی کرد اما درون جنگهای صلیبی آنچه اذهان مردم اروپا را واله کرده بود اوضاع و احوال حاکمان مسلمانان بود مسیحیـان درون طی این جنگها با دنیـای وسیع تری آشنا شدند و به تبع آن اقتباسات نیز درون سطح   گسترده ای انجام گرفت آنـها درون این دوره برعاسپانیـا وسیسیل بشتر بـه اخذ مسائل اجتماعی پرداختند . آداب و رسوم مسلمانان وضع پوشاک و خوراک ، سبک معماری ساختمان ها ، شیوه های گوناگون آبیـاری صنایع دستی و  … از جمله مواردی هست که درون خلال این جنگها بـه اروپا راه یـافته تحول عظیمـی درون وضع اقتصادی و اجتماعی مردم اروپا ایجاد کرد.
تردیدی نیست کـه نقش تمدن اسلامـی درون تحولات داخلی اروپا بـه ویژه درون نـهضت رنسانس نقش کلیدی بود و در مقایسه با عوامل دیگر رنسانس سهم تمدن اسلامـی بیشتر از آنـها بوده است.
اگر مروری بر تاریخ وقوع نـهضت های رنسانس اروپا داشته باشیم خواهیم دید کـه همـه آنـها درون یک مقطع زمانی اتفاق نیفتاده بلکه رنسانس ایتالیـا پیش از همـه و در قرن پانزدهم مـیلادی صورت گرفته هست و بعد از آن رنسانس اسپانیـا و فرانسه پدید آمده هست اما رنسانس انگلستان و برخی از کشورهای دیگر درون نیمـه دوم قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم بـه وقوع پیوست یکی از دلایل تقدم رنسانس ایتالیـا و اسپانیـا بر دیگر کشورهای اروپای همان ارتباط و تماس تنگاتنگ این مناطق باتمدن اسلامـی بود کـه چیزهای بسیـار زیـادی از آن اخذ د ؛ مثلاً یکی از پیشگامان نـهضت رنسانس ایتالیـا دانته بود کـه از بزرگترین شعرای دنیـای غرب نیز بـه حساب مـی آمد.
دانته درون دوره ای مـی زیست کـه بسیـاری از دانشمندان اسلامـی بـه اروپا راه یـافته بود و او قطعاً‌ با چنین آثاری، بـه ویژه اندیشـه های علمـی ، عرفانی و ادبی ابن عربی و ابن سینا و ابن رشد ، آشنایی داشت و حتی درون خلق اثر خود ،‌نیز از آنـها استفاده کرده بود. وی بـه کرات از اینگونـه افراد نام و آنـها را درون ردیف بزرگترین حکمای یونان باستان قرار داده هست اما نکته مـهم این هست که علی رغم پذیرش تمام مسائل فوق ،‌نمـی توان وقوع رنسانس درون اروپا را تنـها درون سایـه نفوذ تمدن اسلامـی دانست زیرا کـه عوامل دیگری نیز درون آن نـهضت عظیم موثر بوده ان کـه برخی از آنـها عبارتند از : مع کهنه کار فرانسوی به مارسی پیوست عکس اختراع چاپ و تکامل صنعت کاغذ ،‌تصرف قسطنطنیـه بـه دست ترکان عثمانی و مـهاجرت تعدادی از دانشمندان بیزانسی بـه ایتالیـا و سایر کشورهای اروپا ، گسترش اکتشافات جغرافیـایی و دست یـابی بـه آسیـا و هندوستان ، کشف آمریکا و بالاخره ظهور فرقه پروتستان و در هم شکستن نفوذ کلیسا.۱
فعالیت های اقتصادی مسلمانان اندلس و نقش آن درون اقتصاد اروپا:
کشاروزی و زراعت :
ویل دورانت و آلبر ماله معتقدند کـه اروپائیـان درون توسع کشاورزی خود هم روش های فنی کشاورزان مسلمان درون اسپانیـا و سیسیل را فرا گرفتند و هم تعداد زیـادی از نباتات و درخت های آنـها را بـه اروپا آوردند.
آلبرماله مـی نویسد : نباتات تازه از قبیل کتان و شاهدانـه و زعفران اغلب از ممالک مسلمان مشرق زمـین و سیسیل و اسپانیـا راهی بـه اروپا باز کرده و کشت آن کم کم رواج یـافته است.
صنایع :
پیش از ورود مسلمانان بـه اسپانیـا که تا دوره امویـان  اقتصاد کشور رشد خوبی نداشت اما تثبیت حکومت اویـان وحمایت سلاطین آن از هنرمندان مسلمان از یک سو و داد و ستد مردم آن کشور با مسلمانان شمال آفریقا و مراکز تجاری شرق ، چون قاهره بغداد و دمشق و ارتباط با کشورهای اروپا تحول عظیمـی درون صنعت منطقه اندلس ایجاد کرد و باعث شکوفایی اقتصاد آن کشور شد و اثرات آن و به امروز اسپانیـا و اروپا هم رسید و در رشد اقتصاد آنـها ها هم موثر اقع شد.

طرق سرایت فرهنگ بـه اروپا:
اساپنیـا اوج هنرنمایی اسلامـی هست و  اگر هم رشدی درون جهان وجود داشت درون اسپانیـا صورت گرفت غنی ترین رشد و توسعه و عالی ترین شکوفایی درون جایی قرار گرفت کـه کمترین سرمایـه را دارا بود شکوفایی تمدن و فرهنگ اسلام درون سرزیمن اسپانیـا این گمان باطل کـه تمدن السلامـی را فقط مقلد حکومتهای انحطاط یـافته و آثار فرهنگی آنان مـی داند را بر ملا مـی سازد زیرا درون اسپانیـا چیزی به منظور جذب آموختن تقلید و نیمـه کاره ای را بـه کمال رسانیدن و ادامـه وجود نداشت آنچه تمدن زیبای غنی و بی نظیر و یگانـه آندلس از آن مایـه گرفته هست مسلماً‌ نـه پارسی هست و نـه یونانی بلکه بیش از هر چیز اسلامـی است.
با کاشتن این نـهال مشرق زمـین درون سرزمـین اندلس نـهال هنر اسلامـی هم درون آن سرزمـین ریشـه کرده و به خوبی پرورش یـافت و به زودی شکوفا شد این درخت تناور قلعه های خود را بر فراز مرزها بـه دیگر شـهرهای اروپا فرستاد هنر معماری اسلامـی موزیک و آهنگ هنر شعر و شاعری و هنر عشق ورزیدن.
اروپا هنر خطاطی را نیز از مسلمانان آموخت نقاشیـها و مجسمـه ها زینت ساختمان های تمدن اسلامـی هستند هنر معماری اسلامـی کـه صدها سال درون اروپا وطن کرده بود تاثیر خود را به منظور زمانی طولانی درمناطق مختلف اروپا بـه جای گذاشت نـه تنـها مسیحیـانی کـه بر اندلس مسلمان نشین پیروز شدند ، کلیسا ها و قصرهایشان را بـه وسیله معماران و صنعتگران مسلمان ساختند و به همـین علت امروزه درون زبان اسپانیـایی واژه هایی کـه برای مـهندسی ساختمان و بنا و دیگر چیزها کـه به این شغل مربوط مـی شود عربی الاصل هستند.
جنگجویـان صلیبی کـه به اروپا بازگشتند علاوه بر ساختن قلاع نظامـی سنگی بـه سبک مسلمانان تعدادی از تکنیکهای دفاعی آنان را تقلید کرده اند کـه تاثیر آن بر باروهای شـهرهای آسمان و نیز قصرهای انگلیسی قطعه های نظامـی فرانسه بـه چشم مـی خورد.
اسلام درون اروپا ؛ سیـاستهای دین و امت:
رویدادهایی کـه در آن زمان مورد توجه واقع شدند عبارت بودد از انفجار سفارت اسرائیل درون لندن کـه به مسلمانان خاور مـیانـه نسبت داده مـی شد ، ربودن یک هواپیما از سوی اسلام گرایـان الجزایری و نجات حیرت آور گروگان ها درون مارسی و بمب گذاری درمتروی پاریس و مـیدان شاری دو گل کـه تصور مـی رفت با افراطیون مسلمان درون ارتباط باشد درون عین حال درون بسیـاری از تحلیل های مربوط بـه درگیری های بوسنی هرزگوین این گرایش دیده مـی شود کـه پیچیدگی های زد و خورد درون آن منطقه را درون قالب ساده پندارانـه نوعی رودررویی ابدی و قبیله ای بین مسلمانان و مسیحیـان جلوه دهند درون همان روزها درون خود اروپا بـه طور روز افزون شواهدی ارائه مـی شد کـه به ظاهر درون تایید نگرانی های دوران بعد از جنگ سرد درون زمـینـه یک «برخورد  تمدنی» رو بـه ظهور بین دنیـای اسلام و غرب مسیحی بود. درون واقع ، از زمان  انقلاب ایران توجه عمومـی و سوء ظن ارتجاعی درون سراسر اروپا بـه سوی اجتماعات آشکار مـهاجران مسلمان و فرزندنشان جلب شده است.
همان گونـه کـه جان اسپوزیتو نشان داده هست گرچه افسانـه جاری درون خصوص تهدید اسلامـی از طریق ادغام عوامل متعددی پدید آمده هست اما این پندار افکار عمومـی جهان غیر مسلمان را بـه گونـه ای تقریباً‌ یکپارچه فرا گرفته هست در واقع تصویرهای «جوهری شده»1 از اسلام ، بعد از باز تولید و شرح و بسط مداوم درون برخی حالف درون حال حاضر از سوی بسیـاری از ناظران بـه عنوان یک عامل تبیین کننده درون امور جهانی مورد پذیرش اسلام قرار گرفته هست .
در اوایل سال ۱۹۹۵ دبیر کل ناتو ویلی کلائوس اسلام رزمنده را بـه عنوان تهدید شماره یک دنیـای غرب بعد از سقوط کمونیسم اعلام کرد دیدگاهی کـه در موسسات پژوهشی و محافل دولتی درون سراسر غرب هوادار بسیـاری دارد هنگامـیکه ساختمان فدرال درون اکلاهماسیتی منفجر شد بخش اعظمـی از مطبوعات جهان بلافاصله اسلام را مسئول دانستند که تا این کـه اطلاعات بیشتری درباره این حادثه اعلام شد یکی از بدترین گامـهای این چنینی بعداً  معلوم شد کـه این بمب گذاری هیچ ارتباطی با آرمان های اسلامـی ندارد با چنین ترس ، سوء‌ظن دشمنی گسترده و پر طنینی نسبت بـه اسلام تعجبی ندارد کـه این قبیل احساسات مآلا  متوجه جمعیت های مسلمان ساکن درون اروپا شود بـه همـین طریق درون مـیان اقلیتهای مسلمان اروپایی فعالان دست راستی یک دستاویز آسان و ظاهراً  مقبول عام یـافته اند که تا در فعالیت سیـاسی انحصار گرایـانـه ۱ خود بـه آن متوسل شوند همان طور کـه و.ا.ر شدید و پ.س.فان نگسولد اظهار مـی دارد نسبت هرآنچه کـه ضد ارزشـهای بنیـادین تمدن غربی هست به اسلام ، ابزار موفقی درون بسیج سیـاسی شده هست ۲
ایدئولوژیـهای نژاد گرا هم اکنون درون انتقال دیدگاههای سیـاسی خود موفقند درون صورتی کـه اگر همـین عقاید  تحت پوشش انتقاد از اسلام اشاعه داده نمـی شدند با مقاومت سختی رو بهرو مـی شد امتزاج «نژاد» «ملت» و «مذهب» کـه اغلب تحت عنوان کلی فرهنگ انجام مـی گیرد، حربه آماده پدیده ای شده کـه «نژاد گرایی جدید» نامـیده مـی شود بـه طور خاص حضور مسلمانان امروزه درون اروپا سبب تغلیظ گفتارهای استعماری ونژادگرایـانـه شده هست به طوریکه تصویر پردازی برتری نژادی و تصویر پردازی ۱٫ رقابت فرهنگی و مذهبی یکدیگر راتشدید مـی کنند.
در انگلستان این قبیل آراء را درون دیدگاه های وینستون چرچیل مـی توان دید کـه باترسیم تصویری هولناک از بریتانیـای  درون خطر از سوی خیل مسلمانان ، سفید پوستان را بـه هراس انداخته وعلیـه مـهاجران و سیـاستهای مـهاجرت بسیج کرده است.
ژان ماری لوپن جبهه ملی فرانسه را رهبری مـی کند کـه خواستار پایـان بخشیدن بـه اسلامـیزه شدن فرانسه هست و فرانتز شوی نـهو بر ، رهبر خوب دسراستی جمـهوری خواه اعلام مـی کند کـه پرچم سبز اسلام هرگز بر فراز آسمان بـه اهتزاز درون نخواهد آمد، و حزب ترقی خواه دانمارک با وعده دانمارک بدون مسلمانان ، کارزار انتخاباتی بـه راه مـی اندازد.
آنچه کـه به چشم نمـی آید این حقیقت هست که هر روزه مـیلیون ها مسلمان درون سراسر اروپا درون محیط اجتماعی و اقتصادی خود درون نقش ساکنان ، همسایگان ، دانش آموزان و دانشجویـان ، کارگران و افراد حرفه ای یـا اروپایی های واقعی مشارکت مـی کنند.با این همـه بـه رغم برخی علائم موفقیت ،‌انواع مختلف حذف اجتماعی اقتصادی ، سیـاسی و فیزیکی همچنان وجود دارد حذف این اشکال از متن جامعه که تا حد زیـادی مسئول تولید شرایط محرومـیت جدی جمعیت مسلمانان درون اروپا محسوب مـی شود جمعیتی کـه در یک پیمایش جدید بـه صورت زیر توصیف شده است: تقسیم شده ودردکشیده، رنجور از بیکاری و تحقیقر شده بـه دلیل اتکا بـه خدمات رفاهی اجتماعی جمعیت مسلمانی کـه به واسطه ارزش های فرهنگی کـه در آنـها سهیم نیستند از حرکت بازمانده‌اند و در طول سالیـان کاری به منظور جذب شدن درون جامعه مـیزبان انجام نداده‌اند.
«هم اکنون مسلمانان اروپا تأثیر تشدید روحیـه ضد اسلام گرایی درون اروپا (که خود مـی تواند بخشی از یک جوشش احساسات بیگانـه ستیزی وخشونت درون توده‌ها باشد) را احساس مـی کنند اعمال محدودیتهای بیشتر درون زمـینـه مـهاجرت کـه به نوبه خود با مفروضات نژادگرایـانـه و فرهنگ گرایـانـه روبه تزاید بی ارتباط نیست، بیکاری گسترده ووحشت از ایذا و اذیت کـه روزانـه براساس اخبار مربوط بـه سرنوشت مسلمانان همچنان بوسنی درون اذهان طنین افکن مـی‌شود، وجود دارد. اگرچه بـه قول یک روزنامـه انگلیسی درون یک سرمقاله صریح الحسن، امروزه مسلمان بودن درون اروپا آسان نیست،‌اما صف آرایی مخالفان از جمله تبعاتی کـه داشته، تشدید یک خودآگاهی جدید درون بین مسلمانان اروپایی بوده است. یکی از پیـامدهای این خودآگاهی جدید، تمایل بیشتر مسلمانان بـه اروپا بـه مشارکت از راه‌های مختلف و در سطوح گوناگون درون حوزه عمومـی سیـاست، درون دولتهای محلی و ملی و در رسانـه‌هاست. با وجودی کـه تعداد زیـادی از مسلمانان بعد از پایـان جنگ جهانی دوم درون اروپا اسکان یـافته و در طول دهه‌های پیشین سازمان‌های اسلامـی گوناگون تأسیس کرده‌اند، تنـها از اواخر دهه ۱۹۸۰ بـه این سو بـه طور جمعی درون حوزه عمومـی اروپایی شرکت کرده و تأثیر قابل توجهی بر آن نـهاده‌اند. به منظور مسلمانان جای تأسف هست که گام ‌هایی کـه آن درون بسیج خود برداشتند، با این دید کـه نگرانی‌های اساسی گروهی خود را درون افکار عمومـی طرح و از حقوق خود دفاع کرده و موارد تبعیض را بیـان  کنند.‌از سوی بسیـاری از غیر مسلمانان اروپایی چونان شاهد مثالی به منظور نیروگرفتن دشمنی و تجدد ستیز درون مـیانشان تفسیر شده است.» 1
فتوای امام خمـینی در۱۴ فوریـه ۱۹۸۹ کـه در آن خواستار مرگ سلمان رشدی شده بود، بـه عنوان مدرک دیگری از این خصوصیت گروهی درون نظر گرفته شد و به مثابه یک تهدید جهانی از سوی اسلام علیـه بریتانیـا رنگ و لعاب زده شد. درون این مـیان، بـه درک وبرداشت خود مسلمانان درگیر درون تظاهرات عمومـی از اهانتی کـه به آنان رواشده بود واحساسات جریحه دار شده‌ آنان کمتر توجه شد.نحوه برخورد رسانـه‌ها با ماجرای رشدی تصویر یک جمعیت همگن از مسلمانان را ایجاد و تقویت کرد کـه هم تهدیدی علیـه ایدئولوژی‌های ناسیونالیستی«بریتانیـایی بودن» بود وهم تهدیدی علیـه مفاهیم لیبرالی معطوف بـه تجدد، آزادی، و حقوق بشر.
در سال ۱۹۸۹ درون قضیـه روسر‌ی‌ها درون فرانسه شاهد طرح پرسش‌هایی از سوی مسلمانان درون حوزه عمومـی بودیم کـه شامل معضلات جامعه فرانسه و هویت فرانسوی، اصول فلسفه سیـاسی جمـهوری خواه فرانسوی، ماهیت سیـاست همگون خواهی و راهبرهای اداره بعد از آنکه سه بچه مسلمان درون یک دبیرستان درون کری درون پوشیدن روسری اصرر ورزیدند و قوانین مدرسه درون ممنوعیت تظاهر بـه مذهب را نادیده گرفتند،‌از حضور ایشان درون مدرسه جلوگیری شد. این واقعه درون مـیان مسلمانان منجر بـه گام اول بـه سوی ایجاد ساختارهای اجتماعی درون محیط اجتماعی نامساعد شد.
در مـیان غیر مسلمانان سراسر فرانسه عناصری از چپ و راست روشنفکری و مردمـی بـه تندی واکنش نشاده داده ودر پاره‌ای موارد اتحادی مضحک پدید آوردند و در مواری دیگر بـه ظاهر بـه نقض یکدیگر پرداختند. هیـاهویی کـه به راه افتاد سرانجام شورای دولتی را درون سال ۱۹۸۹ و در سال ۱۹۹۲ بـه نشان واکنش مثبت درون برابر حجاب واداشت وشورا اعلام کرد ک ه داشتن پوشش مذهبی درون مدارس فرانسوی با آرمانـهای کلی جامعه لاییک مغایرتی ندارد. درون اواخر سال ۱۹۹۴، درون جریـان جلوگیری از دهها مدرسه ای دیگر درون چهار شـهر فرانسوی از حضور درون کلاسها، این ماجرا دوباره سر برآورد وموج دیگری از احساسات ضد اسلامـی و ضدمـهاجران بـه راه افتاد.
«واژه‌های مسلمانی واسلامـی بـه گونـه‌ای روزافزون درون فضای عمومـی اروپایی همره با تصاویری جامد، کـه ریشـه درون منابع اسلامـی یـاغیر اسلامـی دارد، درون معرض دید قرار گرفت. به منظور غیر مسلمانان این تصاویر مبتنی بر مفروضاتی بود کـه به موجب آن درون کشورهای غالباً مسلمانی کـه کشور مبدأ مـهاجران بـه شمار مـی آمدند همـه مردم بـه طور کامل و  عمـیق مؤمن بـه یک اسلام واحد و متحدالشکل‌اند. تصویر از اسلام کـه بدین گونـه ارائه مـی شود اسلامـی را مـی‌شناساند کـه در قرون وسطی ایجاد یـافته، بـه زنان ستم روا مـی‌دارد، غیر عقلایی، ضد غربی ، ضد تجدد و ضد دموکراتیک است، از سوی دین سالاران کنترل مـی‌شود و به هیجان های شدید و غلیـان‌های توده ای متمایل است. بـه علاوه از آنجا کـه فرض مـی شد چنین سلامـی بـه طور ماهوی رفتار مردم را تعیین مـی کند ، عقل سلیم اقتضا مـی کرد کـه همـین خصوصیت ها حتما در مسلمانان حاضر درون اینجا هم وجود داشته باشد، بنابراین اینان درون مـهاجرت واقعاً درون جای خود نیستند. از سوی دیگر، سردار مشاهده مـی کند کـه برخی از مسلمانان درون اروپا بدون نقد وبررسی تصویری از خود ساخته‌اند کـه متضمن نوعی برتری معنوی وانحصار حقیقت هست و گونـه‌ای عقده قربانی شدن بردوش مـی‌کشند کـه به موجب آن همـه مسائل مسلمانان مولود فساد، نژادپرستی و اسلام گرایی غربی هست و درون نتیجه این امکان را نادیده مـی گیرند کـه ممکن هست برخی از مسائل آنان ناشی از خودشان باشد.»1

هر دو تصویر از اسلام و مردم مسلمان نسبت بـه انعطاف‌پذیری وخلاقیت تاریخی و جغرافیـایی ادبیـات، اشکال اجتماعی، نـهادها و آداب اسلامـی کـه در مکاتب فقهی چند گانـه، سنت‌های اعتقادی و مردمـی، و نسبت بـه تنوع آموزه‌ها و عملکردهای منطقه‌ای ، حتی درون کشورهای کوچک اسلامـی، بی عدالتی فاحشی روا مـی دارند. این تصویرها همچنین برتنوعی کـه در جهان امروز درون جلوه‌های متفاوت از باورها و آداب اسلامـی وجود دارد، کـه آن نیز بـه نوبه خودبازتاب شرایط ماهوی تمایز بین شـهر وروستا، ساختارهای متفاوت طبقاتی وسطوح گوناگون آموزش مذهبی و عادی است، پرده ساتر مـی افکند. عامل دیگری کـه به این پیچیدگی مـی‌افزاید تفاوت های موجود درون افراد و گروهها درون زمـینـه مـیزان درک آنـها از اسلام بـه عنوان یک مذهب خصوصی یـا یک فعالیت عمومـی و به عنوان یک اصل سیـاسی محافظه کار  یـا یک برنامـه انقلابی است.
در اذهان اروپائیـان ،‌مسلمان بـه مردمـی کـه از کشورهای عمدتاً مسلمان و دارای مـیراث تمدنی اسلامـی آورده اند اطلاق مـی‌شود.
تعریفی یک کاسه از مسلمان درون عین حال ممکن هست تنوع وتفاوتهای موجود درون شکل ومـیزان این همانی بااسلام و عمل بـه آن تحریف کند. مسلمانان جوان درون فرانسه، با وجودی کـه هویت مسلمانی خود را با جدیت حفظ مـی کنند، نگرش‌ها ورفتاری بروز مـی دهند کـه با دیدگاه والدینشان درون مورد آنچه یک مسلمان حتما باشد متفاوت است.
یک پیـامد دیگری مسلمان بودن این هست که اروپائیـان غیرمسلمان حتی زمانی کـه مدعی مـی شوند بـه عمق دلبستگی مسلمانان بـه دیـانت واقفند، این واژه را یکی از مبانی این استدلال قلمداد مـی کنند کـه مسلمانان واقعاً نمـی توانند و نخواهند توانست بخشی از جامعه اروپایی بشوند. بـه عبارت دیگر، این گونـه استدلال مـی کنند کـه مسلمانان همواره درون جذب و همگون شدن درون جامعه اروپایی مشکل مـی آفرینند یـا اگر مقامات دولتی یـا سایر نمایندگان حوزه عمومـی بخواهند ژستی در  جهت همگون سازی مسلمانان بگیرند، این باور پیش مـی آید کـه مـی توان تعدادی رهبر اجتماعی نامنتخب از سوی مردم و غالباً مسن ومذکر را نماینده کل جمعیت اقلیت و واسط کمک های مالی درون نظر گرفت.
تنوع چشمگیر مسلمانان درون اروپا بـه لحاظ پیشینـه های ملی، تقسیم بندیـهای محلی و زبانی و خصوصیت های متفاوت اجتماعی ـ اقتصادی، جهتگیریـهای مذهبی وتاریخچه‌های اسکان ارائه یک تصویر عمومـی یـا جامعه شناسی مسلمانان اروپایی غربی را غیرممکن مـی سازد.
«هالیدی مـی گوید:
تنوع وسیـاست موجود درون زیر پوشش ظاهراً جهان شمول اسلام بریکی از جنبه های تکراری همـه مطالعات جامعه اسلامـی چه درون اروپای غربی، چه درون کشورهای دنیـای سومـی دیگر، دست مـی گذارد، این کـه عنوان اسلام که تا چه مـیزان راهگشای فهم چگونگی رفتار این گروهها درون محیطهای اجتماعی و سیـاسی است..
مطالعه اجتماعات اسلامـی را نمـی توان صرفاً برپایـه نوعی ، جامعه شناسی دین انجام داد، بلکه حتما به جامعه شناسی روابط متقابل مـیان مذهب با سیر نیروهای قومـی،‌فرهنگی و سیـاسی نیز پرداخت.» 1
گرچه جامعه شناسی مسلمانان بـه عنوان یک گروه اجتماعی فرهنگی ممکن نیست، تحولات اخیر نشان دهنده آنست کـه نوعی جامعه شناسی سیـاسی مـی تواند درون خدمت یک رهیـافت مناسب به منظور فهم آنچه کـه در نظر اول یک اجتماعی نوین وگسترده مـی آید وارزیـابی فعل وانفعالات پیرامونی آن قرار گیرد. روشن هست که درون سالهای اخیر درون مـیان مسلمانان اروپا نوعی ، سیـاست های دین وامت ظهور کرده است.
از یک سو، چنین ی را مـی توان بخشی از یک روند گسترده درون مـیان گروههای اقلیت جوامع غربی درون نظر گرفت کـه به ترویج سیـاست های تفاوت یـا سیـاست های شناسایی پرداخته اند. آنان مدعی اند کـه دولتها حتما حقوق و امتیـازهای ویژه گروهی به منظور آنان تعیین کنند که تا شرایط حذف وتبعیض کـه در طول تاریخ علیـه آنان شکل گرفته هست خنثی شود. از سوی دیگر، بخی صاحب نظران مسلمان تصریح مـی کنند کـه سیـاست های جدید تدین وامت درون مـیان مسلمانان غرب بخشی از بیداری جهانی اسلامـی است.
با وجودی کـه بررسی های جمعیت شناختی، تارخی ومردم شناختی جمعیت مسلمان اروپا نشانگر تنوع اجتماعی، فرهنگی، فکری وسیـاسی این جمعیت است، یـافته های مذکور نباید براین حقیقت سایـه افکند کـه به گونـه ای روزافزون درون سطح، محلی، ملی واکنون حتی درون سطح کل اروپا، تعداد زیـادی از مسلمانان بـه عنوان مسلمان به منظور احقاق حقوق و منافع اجتماعی خود بسیج شده و مقاومت ومبارزه مـی کنند. یک جنبه کلیدی از آنچه ما «سیـاست های دین و امت» مـی نامـیم راهبرد بسیج قومـی است. این بسیج فرایندی هست که از طریق آن گروههای قومـی خود را با توجه بـه ضوابط تعلق مشخصی هشیـارانـه تعریف مـی کنند،‌منابع مالی ونمادین را جمع آوری وهدایت مـی کنند، شبکه های اجتماعی را رسمـیت مـی بخشند، آداب واعمال اجتماعی منتخبی را نـهادینـه مـی کنند و در حوزه عمومـی گسترده تر شرکت مـی کنند که تا آرمانـهای خاص گروه را پیش ببرند.
فرایند های بسیج ، بیـان وساخت چارچوب های مناسب به منظور ارتباط رسمـی با مقامات دولتی اجزای اصلی سیـاست های جدید دین وامت درون مـیان مسلمانان اروپا را تشکیل مـیدهد.
مـیراث حضور مسلمانان درون اروپا:
حضور اسلام درون اروپا بـه طور قطع محدود بـه دوران حاضر نمـی شود، مسلمانان درون سرتاسر این ناحیـه جغرافیـایی از هزاران سال پیش و عملاً از همان ابتدای تاریخ اسلام، زندگی و مسافرت کرده اند با این همـه،علاوه بر افت و خیز حضور اجتماعی و سیـاسی مسلمانان درون طول اعصار ،  کـه در اسپانیـا،سیسیل و بالکان از همـه چشمگیرتر بوده است، جوانبی از تمدن اسلامـی بـه استغنای مـیراث فکری،‌هنری، و سایر منابع فرهنگی اروپای غربی ودر حقیقت خود تمدن اروپایی  کمک کرده است. اما غالباً بـه دلیل تصویرهای نامتمدنی کـه از اسلام درون طول تاریخ ترسیم و بزرگ نمایی شده که تا به صلیبیون مسیحی قوت قلب ببخشد،توسعه طلبی استعماری را توجیـه کند، یـا بـه طور کلی اروپائیـان را نسبت بـه برتری معنوی خویش متقاعد کند.
استیلای مسلمـین براسپانیـا:
«تاثیر فرهنگی اسلام براروپا بیشتر بـه دنبال استیلای اسپانیـا وسیسیل صورت گرفت. شروع برخورد نظامـی بایستی درون سال ۷۱۰ مـیلادی رخ داده باشد یعنی زمانیکه یک گروه چهارصد نفره از مسلمـین ، شمال آفریقا را تاحاشیـه جنوبی اسپانیـا درون نوردیده اند. این رویداد جز یک بازدید مقدماتی از نیروهای دشمن چیز دیگری نبوده از اینرو گزارش شده کـه این گروه درون موقع برگشت و در سال بعد تشویق شده اند کـه یک اقدام جدی و موفقیت آمـیز درون حمله بـه آنجا انجام دهند. ارتش مـهاجم مرکب از ۷۰۰۰ نفر بوده کـه بلافاصله با یک نیروی ۵۰۰۰ نفری دیگر تقویت شده هست ولیکن این نیرو به منظور شکست کامل رودریک، شاه ویزیگوت کافی بود کـه تشکیلات مرکزی صنعت وی را درون هم بریزد. درون مقابل مسلمـین جز درون سطح محلی هیچ نوع مقاومتی نشده است. درون حدود سال ۷۱۵م. آنـها تمام شـهرهای عمده اسپانیـا را اشغال کرده اند و یـا باحکام محلی بـه انعقاد قراردادهایی دست یـازیده اند. درون مـیان جاهایی کـه اشغال کرده اند ناربن درون جنوب فرانسه بوده، چرا کـه این شـهر و مضافات آن قسمتی از قلمرو ویزیگوتها را تشکیل مـی داده است، اسپانیـا بـه عنوان یکی از ایـالات امپراتوری عرب درون آمد که  حاکم آن اغلب نـه تنـها بـه طور مستقیم درون مقابل خلیفه دمشق ،‌بلکه درون برابر حاکم شمال آفریقا نیز کـه متکی بر قیروان درون تونس بود مسئولیت داشت. اسپانیـا زیر یوغ حکومت عرب رفت و اغلب اوقات از صلح و صفا برخوردار شد. گاهگداری بین جناحهای مختلف مسلمـین درون آنجا نزاعهایی بـه وقوع مـی پیوست»1
حضور اسلام درون اروپا و عالعمل اروپا:
استیلای اعراب براسپانیـا و سیسیل معنی اش این بود کـه در مزرهای مسیحیت قرون وسطی،‌اسلام به منظور مدت نامعلومـی حضور خواهد داشت. مع الوصف این حضور درون نوع خود یک مساله فوری نبود کـه به استثنای همسایگان مسلمانش، مستلزم عالعمل شدیدی باشد. نـهضت صلیبی قرن یـازدهم مـیلادی را ممکن هست عالعملی شدیدی در  قبال اسلام دانست ولی مرکز این نـهضت درون شمال فرانسه یعنی درون نقطه بسیـار دور از دولتهای اسلامـی بود.
به غیر از روابط بازرگانی کـه بین فرانسه واسپانیـا بود بین آنـها رفت و آمد زیـادی وجود داشت، درون مـیان فرانسویـان احتمالاً هنوز خاطر پیروزی شارل مارتل درون سال ۷۳۲م. برمسلمـین و لشکرکشی های شارلمانی وجود داشته، هر چند کـه این واقعه که تا قرن یـازدهم مـیلادی بـه طور مفصل وارد نگردیده بود.
شارلمانی با هارون الرشید خلیفه بغداد وامـیر اموی اسپانیـا دشمن هارون روابط سیـاسی برقرار کرده بود، و از همـین رهگذر بود کـه اروپا با قدرت  و وسعت دنیـای اسلامـی آشنا شده است.
ایتالیـای مرکزی هم درسده نـهم مـیلادی مستقیماً تحت تاثیر اسلام قرار گرفت.
حضور اسلام درون اسپانیـا وسیسیل درون نواحی شمالی نیز انعکاس داشته است.
گسترش فرهنگ اسلامـی درون اروپا:
از راه تماسهای تجاری و از طریق حضور سیـاسی درون اسپانیـا و سیسیل ، فرهنگ عالی اسلامـی بـه تدریج درون اروپای غربی نفوذ پیدا کرد. هرچند کـه اروپای غربی با بیزانس درون رابطه بودولی تاثیراتی کـه از فرهنگ اسلامـی پذیرفت بسیـار بیشتر از تاثیرات بیزانسی بود یعنی دلیل دیگری مبنی بر اینکه کمک جنگهای صلیبی به منظور اختلاط فرهنگها یکی از مـهمترین علل این اختلاط بوده است.
اهمـیت تماس با اسلام به منظور اروپا:
حال بـه اهمـیت تماس با اسلام به منظور مسیحیت اروپای غربی مـی پردازیم . احساس خود کم بینی وتحقیری کـه اروپای غربی درون مقابل تمدن اسلام داشت دارای جنبه های مختلف بود. تکنولوژی اسلامـی درون بسیـاری نقاط برتکنولوژی اروپایی برتری داشت ووسایل راحتی وتجمل زیـادی درون اختیـار مسلمـین ثروتمند قرار داشت؛ ولیکن این مسئله احتمالاً عامل کوچکی بـه شمار مـی رفته است.و ساراسن ها درون گذشته از نظر نظامـی وحشت آفرین بودند ولی حالا شوالیـه های نورمنی بر آنـها پیشی گرفته بودند. معهذا گسترش حکومت اسلامـی سهمگین بود. انسان درون اوایل قرن دوازدهم مـیلادی تصور مـیکرد کـه دنیـامرکب از سه قسمت آسیـا، آفریقا و اروپا است. تصور مـیشد کـه آسیـا بزرگترین این قاره ها و نیز قسمت اعظم آفریقا از آن مسلمـین هست در حالیکه فقط قسمتی از اروپا از آن مسیحیـان بـه شمار مـی رفت. درون این رهگذر گمان مـی د کـه تقریباً دوسوم دنیـا را مسلین فرا گرفته اند. درون نظر بعضی از مسیحیـانی کـه با مسلمـین رابطه داشتند، برتریت مسلمـین چون وچراناپذیر نبود. بـه طور کلی احساسات اروپائیـان غربی نسبت بـه مسلمـین مثل احساسات طبقات پائین جامعه نسبت بـه طبقات بالای آن بود. آنـها همانند طبقات بی امتیـاز جوامع، به منظور تأئید خود درون برابر طبقات ممتاز رو بـه سوی دین خود، خصوصاً بـه سوی آنچه کـه دو شکل جدید دین مسیحی یعنی زیـارتگاه سن جیمز درکومپوستلا و احساس عمـیق نسبت بـه جنگهای صلیبی به منظور گرفتن بیت المقدس کـه این دو ، کانونـهای نـهضت مذهبی مردمـی بـه شمار مـی رفت ، مـی آورند.
«یکی از محققین جدید درون مورد جان‌وکلیف کـه در نیمـه دوم قرن ۱۴ فعالت داشته مـی نویسد: درون نظر او ویژگیـهای اصلی اسلام همان ویژگیـهای اصلی کلیسای اروپای غربی درون آن زمان بود. البته این بـه معنی نیست کـه وی نظرخوشی بـه اسلام داشته هست بلکه برع، ویژگیـهای عمده اسلام و کلیسای غربی درون نظر او عبارت بود از : تفاخر ،‌آزو و طمع، اشتیـاق به منظور قدرتمداری ، مـیل بـه تملک ، توسل بـه شدت عمل ، و ترجیح هوش و استعداد بشری نسبت بـه کلام خدا. این ویژگیـها درون غرب علت اصلی انشقاق مسیحیت و انشقاق غرب از همسایگانش بود.»1
وقتی کـه تمام جنبه های تماس اروپای مـیانـه را با اسلام درون نظر بگیریم درون مـی یـابیم کـه تاثیر اسلام بر مسیحیت غربی بسیـار بالاتر از آن هست که تاکنون معلوم شده است. اسلام درون محصولات مادی و اکتشافات تکنولوژی اروپای غربی سهیم بود، اسلام از نظر فکر درون تحریک اروپا درون زمـینـه های علم و فلسفه دست داشت؛ و نیز این اسلام بود کـه باعث شد اروپا تصویر جدیدی از خود ترسیم کند . از آنجا کـه اروپا مـی خواست درون مقابل اسلام واکنش نشان دهد لذا تاثیرات ساراسن ها را برخود کم بها داده و در اتکایش بر مـیراث یونانی و رومـی اغراق کرده است.
در اینجا لازم هست به سه نکته توجه کنیم:
۱-    کمک های اعراب بـه اروپای غربی بیشتر درون زمـینـه مسائلی بود کـه با بهبود زندگی و اصلاح اساس و رکن مادی آن رابطه داشت؛
۲-    اکثر اروپائیـان آگاهی کمـی از ویژگی عربی واسلامـی آنچه کـه اقتباس مـی د ، داشتند؛
۳-    زندگی مرفه و اشرافی اعراب و ادبیـاتی کـه به دنبال این زندگی بود نـه تنـها تخیل اروپائیـها ، بلکه نبوغ شعری خلق های رومانی را نیز برانگیخت.
تاثیر فرهنگ و تمدن اسلامـی بر اروپا :
«با وجود اینکه درون دنیـای اسلام ۱۳۰۰ سال هست پیش روی اروپا قرار دارد، اما اطلاعات اروپائیـان درون این باب کمتر از اطلاعاتشان از بعضی تمدنـها و ملتهای انحطاط یـافته دیگر است. و آن مقدار اطلاعاتی قلیلی هم کـه دارند، اکثراً غلط است. با وجود اینکه وزرا و تجار اروپایی با فعالیت زیـاد بـه سوی صاحبان چاههای نفت کـه برای صنایع غربی ماده ای حیـاتی هست مـی شتابند، شناختشان از ملل اسلامـی و از تمدن آن وکارهای علمـی و صنعتی اش ، از سهیم بودن مسلمانان درون تمدن غرب و تمدن جهان ، آنجا کـه از رش داوریـهای کهنـه نباشد ، حداقل محدود بـه مقدار قضاوت متحجر ملت غرب است. نزدیکترین همسایـه اروپا یعنی مسلمانان درون مدت ۸۰۰سال پیشروی جهان متمدن بوده اند.
شکوفایی تمدن اسلامـی دوبرابر تمدن یونان بود و همـین مسلمانانند کـه خیلی مستقیم تر و چند جانبه تر از یونان ، جهان غرب را تحت تاثیر قرار دادند.
اروپا از مسلمانان درون تمام زمـینـه های علمـی ، فرهنگی و اقتصادی تقلید کرده اند و چیزها آموخته اند کـه اگر مسلمانان نبودند اکنون خبر از تمدن اروپا و غرب نبود.»1
«دکتر گوستاولوبون فرانسوی مـی نویسد: موسی بن نصیر قصد داشت بعد از فتح اسپانیـا از راه فرانسه و آلمان بـه قسطنطنیـه رفته وآنجا را نیز فتح نموده تمام جهان آن روز را تحت نفوذ اسلام درون آورد، ولی بـه واسطه اینکه خلیفه او را درون آن وقت بـه دمشق احضار کرد نتوانست این مقصود را انجام دهد، و اگر چنین موفقیتی نصیب او مـی شد بدون شک اروپا رامسلمان کرده بود و در مـیان ملتهای متمدن یک وحدت مذهبی نیز ایجاد کرده بود و گذشته ممکن بود اروپا را از دوران قرون وسطی نجات دهد، و چنانچه اسپانیـا بـه واسطه وجود اعراب (مسلمانان) درون آنجا دچار جنایـات قرون وسطایی نشد اروپائیـان نیز دچار آن نمـی گشتند»

نتیجه گیری:
امروزه مغرب زمـین ادعای برتری بردنیـا بـه ویژه مشرق زمـین را دارد، ارتباط مسلمانان با اروپائیـان از اهمـیت خاصی برخوردار است، هم به منظور مغرب زمـینی ها لازم هست که بدانند اگر امروزه از لحاظ صنعت و تکنیک برتری دارند بـه سبب ارتباط با مسلمانان بوده است. کـه با آموزش و فراگیری تمدن و دانش مسلمانان بـه این درجه رسیده اند و همـیشـه وام دار و مدیون مسلمانان بوده و خواهند بود و حق آن هست که سپاسگزار مسلمانان باشند نـه آنکه بر مسلمانان فخر بفروشند و موجبات ازار و اذیت آنان را فراهم آورند.
از طرفی ما مسلمانان نیز بایستی بـه این بخش از تاریخ پر افتخار خود ببالیم و با عبرت و پند گیری از گذشته خود درون زمانی کـه مغرب زمـین درون قرون وسطی از تمدن بالایی برخوردار نبوده اند و مسلمانان از هر جهت (ابعاد مادی و معنوی تمدن) درون اوج بودند دوباره با اعتماد بـه خویش، خود را حداقل درون بعد مادی بـه غرب رسانیده و حتی پیشی هم بگیریم و چنان نپنداریم کـه دیگر ممکن نیست حتی بایستی مطمئن باشیم کـه ریشـه های ترقی و پیشرفت (هم درون بعد مادی و هم درون ابعاد معنوی) درون مکتب انسان ساز و جهان افروز اسلام بسیـار بیشتر از مکاتب مادی نگر و کم توجه بـه معنویت نـهفته است.
در پایـان من ، بازگشت راستین بـه توانائی های مسلمانان درون جهان و عدم بهت زدگی و یـا از خود بیگانـه شدن درون برابر تازه بـه دوران رسیده را از خداوند ممنان خواستارم.
به امـید آن روز